Cannabis onder controle: Een interview met econoom Paul De Grauwe

In een recente aflevering van de Cannabiskenners podcast sprak econoom Paul De Grauwe, emeritus professor aan de London School of Economics en de KU Leuven, over de economische en maatschappelijke aspecten van cannabislegalisering. De Grauwe, co-auteur van het boek Cannabis onder controle, pleit al jaren voor een gereguleerde aanpak van cannabis, waarbij legalisering de sleutel is tot effectieve regulering.

De paradox van repressie

Volgens Paul de Grauwe is er een paradox in de repressie van drugs. Door drugs onwettig te maken en te bestraffen, wordt de productie en verdeling ervan juist winstgevender. Wanneer het aanbod wordt beperkt, stijgt de prijs, waardoor er winstmogelijkheden ontstaan. Hoe meer repressie, hoe groter de aantrekkingskracht op criminelen, die vervolgens meer middelen hebben dan de politie om de productie en verdeling mogelijk te maken. De Grauwe stelt: “hoe harder je ze probeert aan te pakken, hoe meer middelen ze hebben en zullen gebruiken om aan hun doel te komen, namelijk productie en verdeling van van drugs”. Dit leidt tot corruptie en ondermijning van democratische processen, met als gevolg een verloren oorlog tegen drugs.

De noodzaak van legalisering en regulering

Paul de Grauwe beargumenteert dat legale regulering noodzakelijk is om de negatieve gevolgen van drugshandel te beheersen. Hij stelt dat legalisering een voorwaarde is om te kunnen reguleren. Regulering biedt mogelijkheden om processen te verbeteren. De Grauwe zegt: “Je hebt legalisering nodig om te kunnen reguleren. Als je het niet legaliseert, dan kun je het ook niet reguleren”.

• Belastinginkomsten: Door regulering kan de overheid de cannabisindustrie belasten, wat extra inkomsten oplevert.
• Beheersing van de vraagzijde: De middelen die vrijkomen door het stopzetten van repressie, plus de belastinginkomsten, kunnen worden gebruikt om de vraag naar drugs te beïnvloeden door middel van voorlichting en hulp aan verslaafden. De Grauwe stelt voor om problematische gebruikers te helpen in plaats van hen als criminelen te beschouwen.
• Kwaliteitscontrole: Legalisering en regulering maken het mogelijk om de kwaliteit van cannabisproducten te controleren, waardoor de consument beschermd wordt tegen toxische stoffen. De Grauwe benadrukt dat illegale drugs vaak vol zitten met giftige stoffen, wat vermeden kan worden door regulering.
• Minder contact met criminelen: Legalisering zorgt ervoor dat mensen die cannabis willen gebruiken niet in contact komen met criminelen. Dit vermindert de kans dat ze zelf ook crimineel worden.

De morele discussie

Paul de Grauwe bespreekt de morele discussie rond de legalisering van cannabis en stelt dat moraliserende standpunten een constructieve discussie bemoeilijken.

• Moraliteit van intenties versus resultaten: De Grauwe legt uit dat het legaliseren van drugs vaak wordt gezien als immoreel, omdat het lijkt alsof men drugsgebruik goedkeurt. Hijzelf neemt echter het standpunt in van de “moraliteit van de resultaten”, waarbij gekeken wordt naar de effectieve manieren om problemen te beheersen en criminaliteit te vermijden, in plaats van vast te houden aan morele bezwaren.
• Politieke reacties: De Grauwe merkt op dat veel politici terughoudend zijn om legalisering te steunen uit angst voor negatieve reacties, vooral van de rechterkant van het politieke spectrum. Deze politici spelen in op de angst van de mensen en verzetten zich tegen het idee van legalisering, wat een verandering bemoeilijkt.
• Dubbele moraal: Er is sprake van een dubbele moraal in de samenleving, waarbij alcoholgebruik cultureel meer geaccepteerd is, terwijl drugs een negatieve connotatie hebben. De Grauwe wijst erop dat alcohol in vergelijking met cannabis schadelijker is, maar toch wordt toegestaan.
• Verantwoordelijkheid van de overheid: De Grauwe stelt dat de overheid, door drugs illegaal te maken, zich onttrekt aan haar verantwoordelijkheid om voor de burgers te zorgen. Hij benadrukt dat de repressieve aanpak leidt tot criminaliteit en corruptie, wat de maatschappij ondermijnt.
• Doel van beleid: Het doel van het beleid moet niet zijn om financiële problemen op te lossen door middel van legalisering, maar om druggebruik te verminderen op een humane manier, door de vraagzijde te beïnvloeden en problematisch gebruik te helpen. Financiële inkomsten zijn slechts een bijkomstig voordeel.

Lessen uit andere landen

Paul de Grauwe bespreekt verschillende lessen die geleerd kunnen worden uit het drugsbeleid van andere landen, met name Portugal, de Verenigde Staten, Canada en Uruguay.

• Portugal: In Portugal is drugsbezit gedecriminaliseerd, wat betekent dat mensen niet in de gevangenis worden gestopt, maar worden doorverwezen naar programma’s voor harm reduction. Deze aanpak lijkt te werken, aangezien de criminaliteit in verband met drugs in steden zoals Lissabon aanzienlijk is afgenomen. De Grauwe benadrukt dat de vrees dat decriminalisering zou leiden tot meer drugsgebruik, niet is uitgekomen in Portugal.
• Verenigde Staten en Canada: In de Verenigde Staten en Canada is een cannabisindustrie ontstaan. De Grauwe is hier niet per se voorstander van, tenzij er voldoende regulering is. Hij vindt dat er geen publiciteit voor cannabis gemaakt zou mogen worden, zoals ook het geval is bij sigaretten. Hij constateert dat dit in de VS wel gebeurt en vindt dat dit te ver gaat.
• Uruguay: Uruguay komt qua aanpak waarschijnlijk het dichtst in de buurt van het model dat De Grauwe en zijn collega’s in hun boek voorstellen. Hij heeft de situatie in Uruguay echter niet in detail bekeken.
• Alcohol en tabak: Er zijn een aantal roesmiddelen die legaal zijn, de bekendste zijn alcohol en tabak. De aanpak van tabak, waarbij publiciteit aan banden is gelegd en mensen worden ontmoedigd om te roken door middel van bijvoorbeeld afschrikwekkende afbeeldingen op pakjes, is succesvol gebleken. Bij alcohol is er ook een model van legalisering en regulering, maar hier zou de publiciteit ook aan banden moeten worden gelegd. De Grauwe merkt op dat de lobby van de alcoholsector te groot is om dit te realiseren.

De situatie in België

Paul de Grauwe geeft aan dat er in België nauwelijks vooruitgang is geboekt met betrekking tot de regulering van cannabis. Hij stelt dat de vrees bij politici, met name vanuit de N-VA en mogelijk ook Vlaams Belang, een paralyserend effect heeft op de rest van het politieke spectrum. Andere partijen durven zich niet uit te spreken uit angst te worden afgemaakt en in het verdomhoekje te worden geplaatst.

De Grauwe wijst op een zekere dubbele moraal in België, waarbij alcoholgebruik meer geaccepteerd wordt dan cannabisgebruik. Hij merkt op dat er veel evidentie is dat alcohol schadelijker is dan cannabis, maar dat alcohol toch wordt toegestaan.

Hij noemt de repressieve aanpak die in België wordt gehanteerd een falend beleid. Deze aanpak leidt tot criminaliteit en corruptie, wat de maatschappij ondermijnt. De Grauwe benadrukt dat een verandering van het beleid in het belang is van alle burgers, ook degenen die nooit in aanraking komen met drugs. Een andere aanpak zou kunnen leiden tot minder criminaliteit en uiteindelijk minder drugsgebruik.