Peter Muyshondt over Drugsbeleid: “Drugs zijn gevaarlijk, maar het drugsbeleid maakt ze nog gevaarlijker”

In een openhartig interview deelt Peter Muyshondt, hoofdcommissaris en auteur van het boek “Beleid op Speed”, zijn persoonlijke en professionele inzichten over het huidige drugsbeleid. Muyshondt, die spreekt in eigen naam en niet vanuit zijn functie bij de politie, benadrukt de noodzaak van een kritische blik op de manier waarop we in de maatschappij omgaan met drugs.

Persoonlijke tragedie als katalysator

De persoonlijke tragedie van het verlies van zijn broer in 2006 aan een overdosis was voor Peter Muyshondt een keerpunt. “Toen mijn broer nog leefde, stelde ik me vaak de vraag of wat we nu doen überhaupt helpt,” zegt hij. “We zagen eigenlijk weinig of geen progressie“. Deze ervaring opende zijn ogen voor de tekortkomingen van het huidige drugsbeleid en zette hem aan tot een grondige herziening van zijn mening. Hij begon te lezen, sprak met mensen en verdiepte zich in de materie, wat uiteindelijk leidde tot zijn kritische blik op de huidige aanpak.

De falende “stok achter de deur”

Muyshondt reflecteert kritisch op zijn eerdere overtuiging dat het strafrechtelijk vervolgen van drugsgebruikers een effectieve manier was om hen naar hulpverlening te leiden. “Ik heb moeten ondervinden dat dat eigenlijk niet werkt,” concludeert hij nu. Sterker nog, hij erkent dat de strikte toepassing van de drugswetgeving soms averechts werkte, bijvoorbeeld toen hij zich genoodzaakt zag zijn broer uit een pand te zetten om juridische complicaties te vermijden. Deze ervaring leerde hem dat een repressieve aanpak weinig zoden aan de dijk zet en zelfs contraproductief kan zijn.

Anyone’s Child: Een eyeopener

De kennismaking met de Brits-Mexicaanse NGO “Transform Drug Policy Foundation” en hun campagne “Anyone’s Child” was een belangrijke eyeopener voor Muyshondt. “Drugsbeleid, het was toch door de drugs dat die mensen zijn gestorven,” merkte hij op, waarna hij inzag dat het verhaal complexer is dan enkel het druggebruik zelf. “Anyone’s Child” brengt verhalen van mensen die iemand hebben verloren als gevolg van het drugsbeleid, vaak door overdoses of indirecte gevolgen van de illegaliteit. Een voorbeeld dat hem diep raakte, was het verhaal van een meisje van 15 dat overleed na het nemen van een halve xtc-pil. “Drugs zijn gevaarlijk, maar het drugsbeleid maakt ze nog gevaarlijker,” is de conclusie die hij hieruit trekt.

Harm reduction als oplossing

Muyshondt pleit voor harm reduction, oftewel schadebeperking, als een realistischere en effectievere aanpak. Hij benadrukt dat zolang drugs verboden zijn, er geïnvesteerd moet worden in maatregelen die de risico’s minimaliseren. “Als mensen echt die pillen of die poeiers willen gebruiken, dan zullen zij dat doen,” stelt hij. Drugstesten, gebruiksruimtes en veilige alternatieven zijn volgens hem essentieel om de schade voor zowel de gebruikers als de maatschappij te beperken. Hij wijst op de positieve ervaringen in andere landen met gebruikersruimtes, waar probleemgebruikers begeleiding en hulpverlening kunnen krijgen.

Cannabis en de rol van de politie

Binnen zijn functie bij de politie maakt Muyshondt geen specifiek onderscheid tussen cannabis en andere drugs bij de bestrijding. De focus ligt op overlast en dealers van alle soorten drugs. Hoewel cannabis in de vervolgingsstrategie een lagere prioriteit heeft bij kleine hoeveelheden, blijft het bezit ervan strafbaar. Muyshondt benadrukt dat de politie de wetten moet naleven, ongeacht zijn persoonlijke mening over het drugsbeleid. Hij erkent dat verschillende arrondissementen mogelijk anders omgaan met cannabisfeiten.

Alcohol versus cannabis

Op de vraag welke drug de meeste overlast veroorzaakt, is Muyshondt duidelijk: alcohol. “Alcohol is een product waar dat wij heel vaak last mee hebben in huiselijke sferen, op evenementen, voetbalwedstrijden, mensen met alcohol achter het stuur,” somt hij op. Hij hekelt de hypocrisie waarbij alcohol openlijk gepromoot wordt, terwijl cannabis hard bestreden wordt. Hij merkt op dat overlast door cannabisgebruikers, die vaak chill en ontspannen zijn, niet te vergelijken is met de agressie die alcohol kan veroorzaken. Hij benadrukt dat alcoholgebruik gerapporteerd wordt in processen-verbaal bij overlast, verkeersovertredingen en huiselijk geweld.

Het effect van grote inbeslagnames

Muyshondt is sceptisch over het effect van grote drugsvangsten op de markt. “Dat trilt eventjes en dat valt onmiddellijk terug in zijn plooi,” zegt hij over de ontregeling van de drugsmarkt na een grote inbeslagname. Hij legt uit dat de straatwaarde van de drugs vooral impact heeft op de boeren in de producerende landen, die minder betaald krijgen. De criminele organisaties vangen de klap relatief makkelijk op en de markt wordt snel overgenomen door anderen. Hij ziet een evolutie waarbij strengere handhaving leidt tot sterkere producten, waardoor minder volume nodig is om te smokkelen.

Parallellen met de drooglegging

Muyshondt trekt een parallel tussen de huidige war on drugs en de drooglegging in de jaren 20 en 30 in Amerika. Hij wijst erop dat een verbod niet werkt en leidt tot een criminele circuit en gevaarlijke praktijken. “Zolang dat we de menselijke natuur miskennen, ja, zullen we nergens komen,” zegt hij, verwijzend naar de behoefte aan een roes die mensen op verschillende manieren invullen. Hij waarschuwt dat een verbod mensen niet stopt, maar hen drijft naar onveilige alternatieven.

Internationale context en de toekomst

Muyshondt benadrukt dat het drugsbeleid een complex internationaal probleem is, ingebed in internationale verdragen. Hij wijst erop dat landen als Canada afwijken van de internationale drugswetgeving om de volksgezondheid te beschermen. Hij ziet een verschuiving waarbij steeds meer landen inzien dat een andere aanpak nodig is. Hij noemt voorbeelden van landen met een progressief drugsbeleid, zoals Portugal en Tsjechië.

De rol van de politiek

Muyshondt is kritisch over de rol van de politiek in het drugsdebat. Hij stelt dat politici vaak “tough on crime” willen zijn om electoraal te scoren, waardoor een open en eerlijk debat moeilijk is. Achter gesloten deuren is men het er vaak over eens dat het huidige beleid niet werkt, maar voor de camera durft men dit niet te uiten. Hij hoopt op politici die de moed hebben om het debat aan te gaan en te kiezen voor een andere weg.

Een blik op de toekomst

Ondanks de trage vooruitgang blijft Muyshondt hoopvol. Hij pleit voor een open parlementair debat over het drugsbeleid. Hij uit zijn bezorgdheid dat België achterhaald raakt door de internationale ontwikkelingen en de toenemende invloed van de cannabisindustrie via internet. Hij benadrukt dat een toekomstig cannabisbeleid moet focussen op schadebeperking, correcte informatieverstrekking en het weren van reclame. Hij pleit voor aparte verkooppunten, vergelijkbaar met tabakswinkels, om de drempel te verhogen en de commercialisering tegen te gaan. Hij wil af van het idee dat cannabis een onschuldig product is en benadrukt dat het belangrijk is om de risico’s eerlijk te communiceren.

Muyshondt sluit af met een pleidooi om niet zozeer naar het middel te kijken, maar naar de manier waarop mensen het gebruiken. “Het product zelf is doorgaans niet de oorzaak. Het is de context die heel belangrijk is,” zegt hij. Hij hoopt dat er ooit een ander drugsbeleid komt, al is het maar met wat harm reduction, om een aantal antwoorden te bieden op de problemen die mensen hebben.