Cannabis: Een Juridische en Maatschappelijke Dubbelzinnigheid Onder de Loep

In een recente aflevering van de “Cannabiskenners” podcast sprak topadvocaat Walter Damen openhartig over de complexe en vaak tegenstrijdige benadering van cannabis in België. Het gesprek belichtte de juridische dubbelzinnigheid, de vergelijking met alcohol, en de bredere maatschappelijke implicaties van het huidige gedoogbeleid.

De Aanleiding: Cannabis Monologen

Walter Damen vertelt dat zijn medewerking aan het toneelstuk “Cannabis Monologen” voortkwam uit een vraag van de Universiteit Gent en een assistent daar. Hij vond de doelstelling van het stuk, namelijk het in vraag stellen of cannabis in het strafrechtelijk systeem moet blijven of eruit gehaald moet worden, met de vraag wat er met ons gedoogbeleid moet gebeuren, grappig. Een belangrijke vraag voor hem was hoe dit zich verhoudt tot andere roesmiddelen die wel legaal zijn en misschien meer schade toebrengen.

Alcohol versus Cannabis: Een Scheve Verhouding

Damen ziet een duidelijke scheve verhouding tussen alcohol en cannabis. Alcohol is overal te koop, vaak al vanaf 16 jaar, en is volledig ingeburgerd, terwijl cannabis, ook een roesmiddel, volledig in het strafrechtsysteem zit. “Als ik zie hoeveel zaken er bij mij binnenkomen die alcohol gerelateerd zijn door alcoholmisbruik, dan denk ik dat de verhouding fout is,” aldus Damen. Hij vindt dat er nagedacht moet worden over het legaliseren van cannabis en het uit de criminele sector halen, waardoor er meer controle komt op de inhoud van de wiet en het THC-gehalte. Ook is er de vraag hoe medicinale cannabis gebruikt kan worden en hoe andere landen dit aanpakken. “Je hebt mensen die per dag 15 joints roken, en je hebt er die één of twee keer per week een joint roken. Ook daar is natuurlijk een vorm van misbruik zeer groot,” zegt Damen. Hij voegt eraan toe dat er een gevaar is dat bij een te hoge dosis een psychose kan ontstaan.

De Juridische Dubbelzinnigheid en de Gevolgen

De juridische dubbelzinnigheid rond cannabis zorgt voor onzekerheid. Mensen denken vaak dat het mag, terwijl het niet mag. “Mensen denken vaak: ‘Ah, ik rijd naar Nederland en neem in één keer voor vijf vrienden 3 of 5 gram mee.’ Dat is dan 25 gram. Dat is een dealer,” legt Damen uit. Hij vindt dit een probleem en merkt op dat mensen in België obscure plaatsen moeten bezoeken om cannabis te kopen, wat de criminaliteit in de hand werkt. “Je verzicht geen enkel randverschijnsel om het gedoogbeleid te officialiseren en veilig te maken. In tegendeel, je duwt het verder weg richting de criminaliteit,” aldus Damen. Deze onzekerheid merkt hij ook in de rechtspraak, waar rechters geen duidelijke lijn trekken. Zaken die bij de rechter komen, zijn vaak dealers of mensen met meer dan 5 gram op zak, wat sowieso strafrechtelijk vervolgbaar is.

De Rol van Politiek en Emoties

Volgens Damen spelen er veel emoties, ideologische overtuigingen en onkennis mee in het cannabisdebat. De informatie wordt verstoord door de perceptie van verschillende politici. “Natuurlijk kun je teruggebruik of joints roken heel extreem voorstellen als kwaadaardig,” zegt Damen. Hij erkent dat er voorbeelden zijn van mensen die een psychose krijgen door cannabis, maar dat komt meestal doordat de dosis te hoog is of het THC-gehalte te hoog ligt. Als de verkoop gecontroleerd zou zijn, zou dit risico er niet zijn. Damen vindt het een schisma dat alcohol wel overal verkocht mag worden en cannabis gedoogd wordt, terwijl alcohol niet in het strafboek staat (behalve openbare dronkenschap) en cannabis wel.

Internationale Verdragen en Nationale Wetgeving

Damen beschouwt het argument dat internationale verdragen legalisering in de weg staan als een drogreden. Hij stelt dat landen nationaal altijd wel een aantal elementen kunnen doordrukken en hun eigen wetgeving kunnen omzetten, zoals in andere Europese landen is gebeurd. Het probleem is volgens hem dat het debat vergiftigd is door politici voor en tegenstanders die valse argumenten gebruiken. Hij nam deel aan de “Cannabis Monologen” omdat hij het verstandig vond om het debat te voeren.

De Toekomst van Cannabis in België

Damen ziet de eerste jaren nog geen vooruitgang in België. Hij stelt dat België andere problemen heeft, zoals de samenlevingsproblematiek en de opsplitsing van het land, waar de meeste energie naartoe gaat. Als buurlanden zoals Luxemburg overgaan tot legalisering, dan is er altijd een grotere kans dat België volgt. Hij wil zien wat er in Canada gebeurt en hoe andere Latijns-Amerikaanse landen overschakelen op legalisering. Ook is er de vraag hoe cannabis medicinaal verder kan worden toegepast.

Medicinaal Gebruik en de Rechterlijke Macht

Damen heeft cliënten die aangeven dat ze slecht worden van slaapmiddelen en andere medicatie, maar zich supergoed voelen bij cannabis. Rechters gaan hierin mee, maar niet met een vrijspraak, omdat dat onwettig is. Wel kan het leiden tot een alternatieve maatregel of een opschorting van straf. Hij merkt een evolutie in hoe rechters nu naar cannabis kijken in vergelijking met 20 jaar geleden. Als duidelijk is dat iemand cannabis gebruikt voor een beperkte groep kennissen en niet op grote schaal verkoopt, kan er een gunstmaatregel worden getroffen.