Cannabis: Van Oud Gewas tot Modern Dilemma

In een boeiend interview met de Cannabiskenners podcast deelt historicus, journalist en documentairemaker Thijs Roes zijn inzichten over de geschiedenis van cannabis, het drugsbeleid en de culturele context van roesmiddelen. Roes, die zich bezighoudt met alternatieve benaderingen van drugsbeleid, schetst een genuanceerd beeld van een plant die al duizenden jaren een rol speelt in diverse beschavingen.

De verre geschiedenis van cannabis

De geschiedenis van cannabis is complex en gehuld in mysterie, grotendeels vanwege het schaarse bewijsmateriaal. Archeologische vondsten, zoals hennepresten in oude tombes, suggereren een belangrijke rol van cannabis in oude beschavingen, maar de exacte functie blijft onzeker.

“Het is allemaal gebaseerd op dus eigenlijk dun bewijs,” zegt Thijs Roes. “Er zijn veel claims hierover en het is eh altijd lastig”.

Hij wijst op India als een interessant voorbeeld, waar 4000 jaar geleden verschillende cannabisculturen bestonden, variërend van elitegebruik tot volksgebruik en zelfs verboden. Ondanks het beperkte bewijs is het duidelijk dat cannabis al vroeg een diverse en complexe plaats in verschillende samenlevingen innam.

Hennep als belangrijk gewas

Los van het gebruik van cannabis voor THC-rijke toepassingen, was hennep wijdverspreid als een belangrijk gewas. Het was zo gewoon als tarwe of katoen, met grote industrieën die ontstonden in Rusland en de Lage Landen. Tijdens de Nederlandse Gouden Eeuw, rond 1700, werd hennep grootschalig verbouwd en verwerkt tot bijvoorbeeld zeilen voor schepen.

“Als je het hebt over hennep gewoon als het eh als het gewas, ja dat was zo wijd verspreid dat dat was eigenlijk niet eens een eh Ehm niet eens echt een ding ofzo,” aldus Roes.

De drugsgeschiedenis is vaak een onderbelicht aspect van de samenleving, waardoor veel geschiedschrijving over dit onderwerp ontbreekt.

De opkomst van de “war on drugs”

De “war on drugs” begon niet met cannabis, maar met opium. Cannabis kwam pas later op de agenda, aan het einde van de jaren 1920, toen de alcohol al verboden was in de Verenigde Staten. Een beweging, de progressive movement, in de Verenigde Staten streefde ernaar om de gezondheid te verbeteren en begon campagnes om bijvoorbeeld alcohol te verbieden. Tegelijkertijd zag iemand in de Filippijnen, destijds een Amerikaanse kolonie, opium en verenigde dat eigenlijk met die beweging en maakte daar een internationaal belangrijk onderwerp van. Cannabis werd toegevoegd aan internationale verdragen op een moment dat er racistische verhalen de ronde deden over een nieuwe tabak die mensen gek zou maken.

“En toen langzaam kwam dat zo’n beetje overal op de agenda te staan en werd dat internationaal meegenomen in die internationale verdragen en werd dus ook cannabis toegevoegd aan het lijstje, de heroïne eh morfine eh cocaïne,” legt Roes uit.

De drooglegging en de lessen voor het drugsbeleid

De drooglegging in de Verenigde Staten biedt belangrijke lessen voor het huidige drugsbeleid. Hoewel het tijdelijk het alcoholgebruik verminderde, leidde het ook tot een reeks nieuwe problemen. Criminele netwerken profiteerden enorm, de kwaliteit van alcohol daalde, en de overheid probeerde zelfs haar eigen bevolking te vergiftigen.

“Prohibitie zorgt ervoor dat je ehm een beperkte eh dat je bij de mensen die het al gebruiken ehm even de kopje indrukt,” aldus Roes.

Het verbieden van een middel leidt vaak tot de consumptie van sterkere, gevaarlijkere alternatieven. De vraag is hoeveel middelen je wilt inzetten om het gebruik terug te dringen tot nul en welke schade dit aanricht in de samenleving, aldus Roes.

Het Amerikaanse voorbeeld: Overcriminalisering en racisme

Na de drooglegging werd cannabis een belangrijk doelwit in de Verenigde Staten, wat leidde tot overcriminalisering en racisme. Vooral de zwarte bevolking werd onevenredig hard getroffen. In de jaren ’80 en ’90 werd de strijd tegen drugs verder opgevoerd, met strenge straffen en massale arrestaties.

“Echt opgevoerd,” zegt Roes. “Dus de de het narratief of en en de en de en de aandacht ervoor begint eind jaren ’60, begin jaren ’70 onder Nixon”.

Hij heeft zelf ervaren hoe militaristisch de politie in Amerika kan zijn, met frequente aanhoudingen en draconische wetten. Lokale gevangenissen verdienden geld aan het opsluiten van mensen, vaak voor drugsgerelateerde overtredingen.

De kentering in Amerika: Van medisch gebruik naar legalisering

De kentering in het Amerikaanse drugsbeleid begon met de focus op medicinaal gebruik van cannabis. Door de voordelen voor de gezondheid te benadrukken, werd de weerstand tegen legalisering verminderd. In 2012 legaliseerde Colorado als eerste staat cannabis via een bindend referendum.

“En dan vervolgens krijg je dus de interessante situatie dat Colorado als staat eh het heeft gelegaliseerd, maar Amerika als land niet. En dat is nog steeds zo,” aldus Roes.

Na Colorado volgden andere staten, en nu zijn er veel staten waar cannabis legaal is.

Internationale verdragen en politieke machtsspelletjes

Internationale drugsverdragen worden vaak gebruikt als argument tegen legalisering, maar hun waarde wordt in twijfel getrokken door landen die cannabis al hebben gelegaliseerd. De verdragen worden gebruikt als een politiek machtsmiddel, waarbij landen elkaar onder druk zetten om de regels te volgen. Roes pleit voor een herziening van de verdragen, met meer nuance in de indeling van drugs op basis van hun schadelijkheid.

“En je ziet voornamelijk dat de drugs gewoon op de verkeerde lijsten staan en dat er gewoon een enorme willekeur is waarbij eigenlijk cannabis wordt behandeld alsof het een soort plutonium is,” zegt Roes.

De focus zou moeten liggen op het tegengaan van smokkel en niet op het reguleren van het gebruik zelf.

De rol van de media

De media spelen een cruciale rol in de beeldvorming rond drugs. In Amerika is er een meer open cultuur rond cannabis, met bekende mensen die openlijk over hun gebruik praten. In Europa is dit minder het geval, en de media zijn vaak conservatief in hun berichtgeving.

“Media’s zijn over het algemeen vrij conservatief hè. En nieuwsmedia zijn gewoon zo kort kortzichtig eh dat dat diepere ontwikkelingen niet zo goed worden gezien, niet goed worden herkend,” aldus Roes.

Journalisten lopen het risico mensen in gevaar te brengen wanneer ze over illegale activiteiten berichten.

De toekomst van cannabis

Roes verwacht dat het verbod op cannabis in Europa minder sterk zal worden en dat landen meer ruimte zullen krijgen om hun eigen beleid te voeren. Hij noemt Italië, Zwitserland, Spanje, Nederland, Luxemburg en Tsjechië als landen die mogelijk de eerste stappen zullen zetten richting een goede regulering.

“Ik denk dat je ook in Europa zal zien dat het verbod minder sterk wordt en dat landen inderdaad meer ruimte gaan krijgen om hun eigen beleid te voeren,” aldus Roes.

Hij ziet ook een groeiende acceptatie van psychedelica, mede dankzij positieve verhalen over medicinaal gebruik. De realiteit op de grond, met een gemakkelijke verkrijgbaarheid van drugs via het internet, zal de politieke realiteit blijven overtreffen.

Conclusie

Het drugsbeleid is een complex en controversieel onderwerp, waarbij de “war on drugs” meer problemen heeft veroorzaakt dan opgelost. Overcriminalisering, racisme en corruptie zijn enkele van de negatieve gevolgen. Een herziening van de internationale verdragen en een meer genuanceerde benadering van drugs zijn noodzakelijk. De media spelen een belangrijke rol in de beeldvorming en kunnen bijdragen aan een meer open en eerlijke discussie. De toekomst van cannabis ziet er rooskleurig uit, met een groeiende beweging richting legalisering en regulering, zowel in Amerika als in Europa.